Zanim zaczniesz: 5 złotych zasad „MacGyvera”
- Materiał ma być spożywczy (food-grade). Szukaj oznaczeń PP, HDPE, LDPE, PET, PVC-U do wody pitnej.
- Światłu mów „nie” – prześwitujące plastiki malujemy (nietoksyjna farba) albo owijamy folią, by nie hodować glonów.
- Prąd pod ochroną RCD (wyłącznik różnicowoprądowy) i „pętla kroplowa” na kablach – kropla spływa z dala od gniazdka.
- Zawsze test szczelności 24 h na balkonie/wannie zanim wprowadzisz rośliny.
- Czystość: po montażu płucz wszystko ciepłą wodą + mydłem, potem roztworem dezynfekującym zgodnie z etykietą.
System 1: NFT z rynien / rur PVC (jak na zdjęciach)
Dla kogo? Sałaty, zioła, truskawka – szybki wzrost, czysto i kompaktowo.
Idea: Cienka warstwa pożywki płynie po dnie kanału pod lekkim spadkiem, korzenie leżą „na filmie” i oddychają.
Co kupić (źródła)
- Rynny PVC 100–125 mm z zaślepkamialbo rury kanalizacyjne PVC-U Ø110 mm + denka (market budowlany: Castorama/OBI/Leroy).
- Pompka akwariowa obiegowa 600–1200 l/h (sklep zoologiczny/online).
- Wąż 12–16 mm do zasilania + króćce/szybkozłączki (hydraulik/ogrodowy).
- Przeloty/bulkheady 20–25 mm na odpływ (sklep hydrauliczny).
- Pojemnik-zbiornik 40–80 l z pokrywą (HDPE) (market/online).
- Doniczki siatkowe 50–80 mm + keramzyt/wełna (ogrodniczy).
- Wiertła koronowe 51/60/76 mm do otworów (market).
- Stelaż: kątowniki aluminiowe/stojak metalowy lub regał (market).
Jak to złożyć (krok po kroku)
- Rozplanuj otwory w kanałach: co 20–25 cm. Ostatni otwór min. 10 cm od końca.
- Wywierć koronką otwory w rynnie/rurze (prosto, bez „ząbków”), krawędź wygładź papierem.
- Zrób spadek 1–2% (1–2 cm na 1 m długości). Ustaw kanały na półkach regału – każda półka lekko niżej.
- Odpływ: w najniższym końcu przelot/bulkhead 25 mm → wąż spływa do zbiornika.
- Zasilanie: pompka → wąż 12–16 mm → rozdzielacz „trójnik” → króćce nad początkiem każdego kanału (kapią/strumyk).
- Uszczelnij końcówki (zaślepki/denka) – silikon akwarystyczny po pełnym utwardzeniu.
- Zasłoń światło: kanały/przewody malujemy farbą do plastiku (mat), albo owijamy czarną folią i białą taśmą (cool & clean).
- Napełnij zbiornik (pożywka), uruchom pompę – reguluj przepływ tak, by po dnie szedł cienki film (nie rzeka).
Schemat (widok boczny)
[ZASILANIE] -> _________ _________ _________
| |---->| |---->| |----> [ODPŁYW -> ZBIORNIK]
(pompa) |_____/_| |_____/_| |_____/_|
spadek 1–2% spadek 1–2% spadek 1–2%
O O O O ∙ otwory na doniczki siatkowe (co 20–25 cm)
Starter-parametry (ogólne, pod zieleninę)
- Poziom w zbiorniku: 2–3 cm poniżej odpływu (miejsce na spadek).
- Przepływ na kanał: 1–2 l/min (sałata); rośliny większe – 2–3 l/min.
- pH roztworu: 5,8–6,2 (typowa hydro).
- Sprzątanie: raz/tydzień przetrzeć kanał gąbką na kiju; między cyklami płukanie + dezynfekcja wg etykiety.
Koszt orientacyjny: 350–700 zł za 3–4 kanały × 1,5 m (z pompą, zbiornikiem i stelażem).
System 2: DWC z wiader i skrzyń (prosto i skutecznie)
Dla kogo? Zioła, pomidorki, papryczki; korzenie zanurzone w pożywce, a powietrze podają dyfuzory.
Co kupić
- Wiadro 20 l z pokrywą (food-grade) albopojemnik 60–90 l (HDPE).
- Doniczka siatkowa 140–200 mm (wpuszczana w pokrywę) + keramzyt.
- Pompka powietrza 1–4 wyjścia + kamienie napowietrzające i wężyk silikonowy (zoologiczny).
- Zawór zwrotny na każdą linię powietrza (żeby woda nie cofnęła się do pompki).
- (Opcjonalnie) Cyrkulator wody 200–400 l/h do mieszania.
Montaż w 15 minut
- Wytnij otwór w pokrywie pod doniczkę siatkową (koronka/ostrze).
- Złóż napowietrzanie: kamień na dnie, do pompki przez zawór zwrotny (strzałką w stronę wiadra).
- Obklej ścianki od zewnątrz folią/taśmą, by nie wpuszczać światła.
- Zalej pożywką: początkowo poziom tak, by 1–2 cm moczył spód doniczki (na start), potem opuść o 2–3 cm, gdy korzenie „zwisną”.
Schemat przekroju
Pokrywa ──(doniczka siatkowa)──
| korzenie ↓
|~~~~~~~~~ Pożywka (60–90% wiadra)
| (kamień napowietrzający)
|____ wężyk → zawór zwrotny → pompka powietrza
Koszt: 120–250 zł / stanowisko (w zależności od pompki i wielkości).
Hacki:
- Zamiast jednej dużej donicy – pokrywa multi-cup (4–6 małych doniczek).
- Jeśli woda ciepła latem: biała folia na zewnątrz + „namiot” z kartonu nad wiadrem (cieniuje).
System 3: Pasywny Kratky z pudła (zero pomp)
Dla kogo? Sałata, bazylia, pak choi – rośliny szybko rosnące, które lubią spokój.
Co kupić
- Pojemnik 30–60 l z pokrywą (HDPE).
- Doniczki siatkowe 50–80 mm + wieczko „sitko” (można wywiercić w pokrywie).
- Substrat startowy: gąbki/włóknina/keramzyt.
Montaż
- Wywierć otwory w pokrywie: rozstaw 15–20 cm.
- Zalej pożywką do 1–2 cm poniżej dna doniczek – na start może dotykać, później roślina wypije i zrobi się naturalna komora powietrzna.
- Zasłoń światło → zero glonów.
Schemat
Pokrywa (otwory) o o o o
Doniczki siatkowe ↓ ↓ ↓ ↓
================== Pożywka ===================
(pustka powietrzna rośnie, gdy roślina pije)
Koszt: 70–150 zł / pojemnik (4–8 roślin).
Skąd wziąć części (najprościej)
- Market budowlany: rynny/rury, kolanka, denka, kątowniki, wiertła, silikon akwarystyczny.
- Hydrauliczny/ogrodowy: węże, króćce, zawory kulowe, przeloty/bulkheady.
- Zoologiczny/akwarystyczny: pompki, kamienie, zawory zwrotne, termometry.
- Ogrodniczy: doniczki siatkowe, keramzyt, gąbki rozsadowe, mierniki pH/EC (proste).
- Online: rozdzielacze, szybkozłączki, stelaże, farby do plastiku (mat).
Typowe wymiary i otwory (ściąga)
- Doniczka siatkowa 50 mm → koronka 51–52 mm.
- Doniczka 76 mm → koronka 76–78 mm.
- Przelot/bulkhead 25 mm → otwór 32–34 mm (sprawdź model).
- Spadek NFT 1–2%.
- Wysokość między piętrami (na sałatę): 25–30 cm, na większe zioła: 35–40 cm.
Pożywka, pH, EC – w skrócie (uniwersalnie)
- pH: 5,8–6,2 (większość roślin hydro lubi ten zakres).
- EC: zielone liściowe ~0,8–1,4 mS/cm; owocujące zwykle wyżej (zależnie od gatunku i fazy).
- Woda: najlepiej miękka/RO + własne mieszanie; kranówkę przynajmniej odchloruj (filtr węglowy).
- Wymiany: NFT/DWC co 7–14 dni; Kratky – uzupełnianie wodą, pełna wymiana między cyklami.
Serwis i czystość (plan minimum)
- Codziennie: rzut oka – poziom, temperatura, czy pompa mruczy.
- Co tydzień: przetrzyj kanały, sprawdź glony na wężach.
- Między cyklami: opróżnij, umyj (detergent), spłucz, dezynfekuj wg etykiety, spłucz, wysusz.
Najczęstsze wpadki i jak ich uniknąć
- Zbyt mały spadek w NFT → woda stoi. Naprawa: podłóż podkładki pod „początek” kanału.
- Prześwitujący zbiornik → glony. Naprawa: folia/ farba + pokrywa.
- Brak zaworu zwrotnego na powietrzu → cofka i zalana pompka. Naprawa: 2 zł część, oszczędza nerwy.
- Rura odpływowa za cienka → przelewy. Naprawa: odpływ większy niż zasilanie.
- Wiercenie bez podkładki → poszarpane krawędzie. Naprawa: przyłóż deskę od spodu, wierć na wolnych obrotach.
Mini-FAQ (dla pełnej jasności)
Czy rynny „deszczowe” są OK do pożywki?
Tak, jeśli to PVC-U do wody (bez plastyfikatorów) i dobrze je umyjesz + osłonisz przed światłem.
Jak wysoki poziom w DWC?
Start: dotknij doniczki, później zostaw 2–3 cm szczeliny powietrznej.
Czy mogę użyć wiertarki bez koronki?
Da się „wystrugać”, ale szkoda nerwów. Koronka 20–40 zł ratuje krawędzie i palce.
Co z hałasem pompek?
Mata antywibracyjna + kropelka silikonowa pod pompę. Pętla kroplowa na kablu = bezpieczniej.
Dwa gotowe projekty „z listą zakupów”
A) „Sałatownik 12-roślinny” (NFT, 3 kanały × 1,5 m)
- 3× rynna PVC 100 mm + 6× zaślepka
- 1× pompka 1000 l/h + wąż 13 mm + trójnik + 3 króćce
- 3× przelot 25 mm + wąż odpływowy 25 mm
- 1× pojemnik 60 l + pokrywa
- 12× doniczka 76 mm + keramzyt
- Regał/stelaż + śruby, farba do plastiku
Czas pracy: 3–4 h, budżet: ~550–700 zł
B) „Cichy farmer” (DWC, skrzynia 60 l, 6 roślin)
- 1× pojemnik 60 l + pokrywa
- 6× doniczka 76 mm + gąbki startowe/keramzyt
- Pompka powietrza 2-4 wyjścia + 2× kamień talerzowy + wężyki + 2× zawór zwrotny
- Taśma/folia do zaciemnienia ścianek
Czas pracy: 45–60 min, budżet: ~180–260 zł
Pro tipy „Mac-Gyvera”
- Przewody i kanały podpisuj (MARKER: zasilanie/odpływ); za miesiąc podziękujesz sam sobie.
- Szybkozłączki ogrodowe (zielone „klik”) robią z NFT LEGO dla dorosłych.
- Rzepy kablowe zamiast trytytek – tysiąc razy łatwiej serwisować.
- Matowa biała folia na kanały = mniej ciepła, mniej glonów, więcej światła odbitego.
