Kto uprawiał konopie dłużej niż jeden sezon, ten zna to uczucie: wchodzisz do growroomu, a na kilku liściach wita cię mlecznobiały pył. Nie kurz, nie resztki podłoża – mączniak prawdziwy. Choroba banalna w rozpoznaniu, a jednocześnie wyjątkowo uparta. Jeśli pozwolić jej się rozgościć, potrafi w kilka tygodni obniżyć fotosyntezę, spowolnić wzrost i pogorszyć jakość kwiatów.
Co to właściwie jest i skąd się bierze?
Mączniak prawdziwy to grupa grzybów z rodziny Erysiphaceae. Zarodniki unoszą się w powietrzu, przyczepiają do blaszek liściowych i kiełkują, kiedy mają ku temu warunki: ciepło, wilgoć i stojące powietrze. Nie potrzebują mokrych liści; wystarczy podniesiona wilgotność przy słabej cyrkulacji. Dlatego choroba pojawia się tak samo w gęstych ogródkach outdoor, jak i w ciasnych namiotach indoor.
Jak odróżnić pierwsze sygnały od „zwykłego kurzu”?
Na starcie to ledwie małe, kredowe punkty. Gdy przetrzesz palcem – smuga znika, ale po dniu wraca. Potem plamy łączą się w większe wyspy, brzegi liści żółkną, a blaszki zaczynają się podwijać. W skrajnych przypadkach nalot wchodzi na ogonki liściowe i młode przyrosty; u odmian o gęstych kwiatostanach może też zaatakować topy, co szybko odbija się na aromacie i finalnym wyglądzie.
Co naprawdę ogranicza ryzyko (i dlaczego)?
- Wilgotność względna pod kontrolą. W wegetatywie 50–60%, w kwitnieniu bezpieczniej 40–50%. Spadki temperatury w nocy = kondensacja = kłopoty.
- Ruch powietrza bez przeciągów. Dwa poziomy: ogólna wymiana (wyciąg + nawiew) oraz łagodne wachlowanie koron, by nie było „martwych stref”.
- Architektura roślin. Rozsądne przycinanie i defoliacja, żeby światło i powietrze docierały niżej. Gąszcz liści to najlepszy przyjaciel mączniaka.
- Nawadnianie z głową. Podlewaj tuż przed włączeniem świateł lub rano outdoor – podniesiona wilgotność nocą to zaproszenie dla patogenu.
- Higiena. Czyszczenie filtrów, mycie powierzchni, odkażanie noży; zarodniki świetnie podróżują na ubraniach.
Gdy nalot już jest: co robić, a czego unikać?
Najgorsze, co można zrobić, to machnąć ręką, bo „to tylko kilka kropek”. Na mączniaka działają zarówno metody biologiczne, jak i klasyczne środki kontaktowe – kluczem jest rytuał powtarzalnych zabiegów i korekta klimatu.
Podejście biologiczne (delikatne dla uprawy):
- Mleko 1:10 (mleko:woda) – oprysk co 3–4 dni przez dwa tygodnie. Białka i laktoferyna utrudniają rozwój nalotu.
- Bacillus subtilis / B. amyloliquefaciens – preparaty mikrobiologiczne kolonizują powierzchnię liścia i wypierają patogena.
- Wyciąg ze skrzypu/ czosnku, oleje ogrodnicze (np. neem, parafinowy) – działanie kontaktowe; używać przy wyłączonych lampach i nie w upale.
- Wodorowęglan potasu (KHCO₃) – podnosi lokalnie pH na powierzchni liścia; szybki efekt „odbijający” infekcję.
Środki klasyczne (skuteczne, ale z ostrożnością):
- Siarka (zwilżalna/ koloidalna) – standard przeciw mączniakowi; nie łączyć z olejami (przerwa min. 2 tygodnie) i unikać w późnym kwitnieniu.
- Fungicydy systemiczne na bazie triazoli czy strobiluryn mogą być skuteczne, ale ich stosowanie na konopiach bywa ograniczone przepisami – sprawdź lokalne regulacje i okresy karencji.
Bezpieczeństwo przede wszystkim: opryski zawsze przy wyłączonym świetle HPS/LED, dobra maska/okulary/rękawice, porządna wentylacja. Lepiej zrobić dwa lżejsze zabiegi niż jeden „na siłę”.
Szybki plan na 7 dni (praktyczny schemat)
- Dzień 0 – inspekcja i higiena. Usuń mocno porażone liście (nie kompostuj w pomieszczeniu), wytrzyj powierzchnie, oczyść filtry. Skoryguj klimaty: obniż RH, zwiększ obieg.
- Dzień 1 – uderzenie kontaktowe. Oprysk wodorowęglanem potasu + zwilżacz (dokładne pokrycie, spód liści!).
- Dzień 3 – biologiczne wsparcie. Oprysk Bacillus (zgodnie z etykietą) albo mleko 1:10, naprzemiennie z KHCO₃.
- Dzień 5 – powtórka. Jeśli widzisz nowy nalot, powtórz KHCO₃; gdy jest lepiej, podtrzymaj mikrobiologię.
- Dzień 7 – decyzja. Brak poprawy? W wegetatywie możesz rozważyć siarkę. W późnym kwitnieniu – trzymaj się metod biologicznych + klimatu, zamiast ryzykować pozostałości na kwiatach.
Mała ściąga (kiedy co ma sens)
| Sytuacja w uprawie | Co wybrać w pierwszej kolejności | Czego unikać |
|---|---|---|
| Wczesne plamy w wegetatywie | KHCO₃ + Bacillus + defoliacja | Jednoczesne stosowanie siarki i olejów |
| Początek kwitnienia, wilgotna pogoda | KHCO₃ / Bacillus, mocniejsza wentylacja | Agresywne dawki olejów przy wysokiej temp. |
| Późne kwitnienie (tuż przed zbiorem) | Delikatna biologia, punktowe usuwanie liści | Siarka, systemiki z długą karencją |
| Gęsta korona, słaby ruch powietrza | Cięcie selektywne, dwa wachlarze w różnych osiach | „Tunel wiatrowy” prosto w kwiaty |
Dlaczego to działa?
Mączniak żyje na powierzchni liścia. Nie trzeba „leczyć” całej rośliny – trzeba zmienić warunki na liściu i w jego mikroklimacie: podbić pH na powierzchni (wodorowęglan), zająć miejsce przez pożyteczne bakterie (Bacillus), przerwać cykl zarodnikowania (siarka), a przede wszystkim odebrać mu wilgotność i zastój powietrza. Gdy klimat gra z tobą, zabiegi są tylko kropką nad i.
Podsumowanie
Mączniak prawdziwy nie jest końcem świata, ale jest testem dyscypliny. Kto trzyma w ryzach wilgotność, dba o przewiew i nie boi się sekatora, zwykle widzi tę chorobę rzadko i krótko. Kto liczy, że „samo przejdzie”, daje grzybowi dokładnie to, czego potrzebuje: czas.
Najpierw klimat i higiena, później zabiegi – i konsekwentne powtórki zamiast jednego „cudownego oprysku”. Tyle wystarczy, by biały nalot z roli utrapienia stał się co najwyżej incydentem do odhaczenia w notesie.
