Choroby szyjki korzeni u konopi (crown/collar rot) – objawy, przyczyny, profilaktyka i powiązane zagrożenia

W temacie problemów podłoża i korzeni konopi jednym z najbardziej destrukcyjnych jest crown rot cannabis – gnicie u nasady pędu spowodowane przez grzyby i grzybopodobne organizmy. Jednak skuteczna profilaktyka wymaga całościowego podejścia do zdrowia systemu korzeniowego, zrozumienia powiązanych patogenów, oraz wdrożenia praktyk ograniczających ryzyko.

Przyczyny i czynniki sprzyjające chorobom szyjki korzeni

Głównymi patogenami są Pythium, Fusarium, Botrytis oraz inne organizmy oportunistyczne, które wykorzystują każdą słabość rośliny. Choroby te rozwijają się szczególnie tam, gdzie:

• Podłoże jest stale przelane, ubogie w tlen – nadmiar wody tworzy środowisko beztlenowe oraz ułatwia przemieszczenie zoospor (np. Pythium) i patogenów do strefy szyjki korzeniowej.

• Temperatura i wilgotność są wysokie – przyspieszają rozwój patogenu oraz ograniczają wentylację przy podstawie łodygi.

• Sadzonki są zbyt gęste, przewiew ograniczony – stwarza „poduszki” wilgoci i warunki dla rozwoju zgnilizny.

• Systemy hydroponiczne z niskim poziomem tlenu – sprzyjają infekcjom przez ograniczenie rozpuszczonego tlenu w wodzie.

• Niehigieniczne praktyki uprawowe – przenoszenie patogenu przez narzędzia, doniczki, odzież, a nawet przez osłabione rośliny/klony.

Warto pamiętać, że osłabienie odporności roślin zwiększa wrażliwość na działania patogenów – nawet chwilowy stres może utorować drogę infekcji.

Powiązane choroby systemu korzeniowego

Choroby szyjki korzeni bardzo często łączą się lub są poprzedzane innymi infekcjami korzeniowymi:

• Fuzarioza (Fusarium spp.)
  Prowadzi do zahamowania wzrostu, żółknięcia liści, brązowienia tkanek przewodzących i systematycznego gnicia korzeni. Może być śmiertelna i bardzo trudna do zwalczenia bez dezynfekcji podłoża i sprzętu.

• Zgnilizna korzeni wywołana przez Pythium
  Znana jako zgorzel siewek, atakuje rośliny w każdym wieku, szczególnie siewki – objawia się zapadaniem, brunatnieniem, lepkością, a także zamieraniem młodych roślin. W systemach hydroponicznych w 90% przypadków za zgniliznę odpowiada właśnie Pythium.

• Botrytis (szara pleśń)
  Chociaż atakuje najczęściej kwiatostany, może wywoływać gnicie i zamieranie u nasady pędu w środowisku o dużej wilgotności.

Wszystkie te infekcje wykazują podobne symptomy początkowe: więdnięcie, zahamowanie wzrostu, żółknięcie dolnych liści i brązowienie części przykorzeniowej.

Nowoczesna profilaktyka i zapobieganie gniciu u nasady pędu

1. Właściwe podlewanie
   Czekaj, aż wierzchnia warstwa ziemi przeschnie przed kolejnym podlewaniem. Unikaj zalewania okolic szyjki łodygi i korzystaj z dobrze odsączalnych podłoży. Utrzymuj prawidłowe cykle wilgoci (naprzemienne fazy lekko suchego i wilgotnego podłoża).

2. Napowietrzenie i drenaż
   Dodawaj do gleby perlit, kokos, żwirek lub piasek. Staraj się, by podłoże nie zbijało się, a powietrze swobodnie docierało do korzeni.

3. Higiena sprzętu i uprawy
   Dezynfekuj narzędzia, pojemniki i stanowiska. Używaj sprawdzonej ziemi, a jeśli wykorzystujesz stare pojemniki – odkaż je przed ponowną uprawą. Zmieniaj odzież przed wejściem do growroomu.

4. Biologiczne wsparcie korzeni
   Stosuj preparaty mikoryzowe oraz grzyby z rodzaju Trichoderma i inne biopreparaty, które wzmacniają odporność i florę wokół korzeni, ograniczając rozwój patogenów.

5. Ostrożność przy przesadzaniu/klonowaniu
   Nigdy nie przenoś uszkodzonych roślin, nie stosuj narzędzi na wielu egzemplarzach bez dezynfekcji.

6. Uprawa hydroponiczna – kontrola tlenu
   Dbaj o wysokie nasycenie wody tlenem – stosuj mieszadła, pompy napowietrzające i regularnie sprawdzaj poziom rozpuszczonego tlenu.

7. Wentylacja i gęstość uprawy
   Unikaj przesadnego zagęszczenia roślin, prowadź regularne przycinanie dolnych części, by poprawić cyrkulację powietrza przy podstawie łodyg.

Diagnostyka i szybka reakcja

Szybkie wypatrzenie wczesnych objawów (zaczerwienienie szyjki, mokra tkanka, nieprzyjemny zapach, więdnięcie dolnych liści) pozwala natychmiast usunąć porażone egzemplarze i zabezpieczyć resztę plantacji. Nie czekaj na rozwój infekcji – w ciągu kilku dni choroba może ogarnąć znaczną część uprawy.

W przypadku uprawy w doniczce poleca się nawet przesadzenie zdrowych roślin do nowego, suchego podłoża i obcięcie widocznie uszkodzonych części korzenia.

Najczęstsze mity i pytania

• Czy zawsze da się uratować roślinę z crown rot?
  W zaawansowanej fazie zgnilizny korzeni jest to prawie niemożliwe – lepiej poświęcić kilka egzemplarzy niż ryzykować całą uprawę.

• Czy przelanie jednorazowe powoduje chorobę?
  Pojedynczy błąd nie, ale nawracające przelewanie oraz utrzymywanie wysokiej wilgotności sprzyja powolnej kolonizacji podłoża przez patogeny.

• Czy można stosować chemiczne środki grzybobójcze?
  W uprawach organicznych lepiej stosować środki biologiczne i profilaktykę – niektóre fungicydy mogą zaburzać naturalną florę wokół korzeni oraz kumulować się w plonie.

Podsumowanie

Crown rot cannabis i gnicie u nasady pędu są jednymi z najgroźniejszych chorób, które mogą wyniszczyć plantację w krótkim czasie, jeśli zbagatelizuje się profilaktykę i właściwą diagnozę. Sukces w walce z chorobami szyjki korzeni leży w zrozumieniu powiązań między podlewaniem, drenażem i higieną, a odpornością roślin. Kompleksowa opieka nad systemem korzeniowym oraz szybka reakcja na pierwsze objawy to klucz do zdrowej, produktywnej uprawy konopi.